Cảnh báo 4 nhóm nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối là gì?

Tràn dịch khớp gối (gọi tắt là tràn dịch) là một tình trạng bệnh lý trong đó có sự tích tụ dịch quá nhiều trong khoang khớp gối. Đây là một biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau, có thể do chấn thương, viêm khớp, nhiễm trùng hoặc các bệnh lý khác.

Triệu chứng tràn dịch khớp gối?

Triệu chứng sưng khớp

Biểu hiện đặc trưng nhất của tràn dịch khớp gối là sự sưng phồng bất thường, dễ dàng nhận thấy khi so sánh với bên lành. Vùng sưng thường tập trung ở phía trên và hai bên xương bánh chè, khi ấn tay vào có cảm giác đàn hồi và mềm. Mức độ sưng không cố định mà thay đổi theo thời gian trong ngày, thường nặng nề hơn vào buổi sáng và sau thời gian vận động kéo dài. (Để theo dõi diễn biến, bác sĩ thường đo và ghi nhận chu vi khớp gối định kỳ).

Đặc điểm cơn đau

Người bệnh thường cảm thấy đau âm ỉ, nặng nề ở toàn bộ khớp gối hoặc tập trung tại vùng trên và dưới xương bánh chè. Cơn đau có thể lan xuống cẳng chân hoặc đùi, tăng nặng khi vận động mạnh hoặc chịu lực.

Hạn chế vận động

Khả năng vận động của khớp gối bị ảnh hưởng đáng kể. Người bệnh thường không thể gập gối hoàn toàn hoặc duỗi thẳng chân (thiếu khoảng 5-10 độ), đồng thời gặp khó khăn khi xoay khớp.

Diễn biến triệu chứng

Giai đoạn Cấp tính (dưới 6 tuần): Các triệu chứng thường khởi phát đột ngột và nặng nề, thường gặp trong trường hợp chấn thương hoặc nhiễm trùng.
Giai đoạn Mạn tính (trên 6 tuần): Các triệu chứng khởi phát từ từ, nhẹ hơn nhưng dai dẳng, thường gặp trong viêm khớp mạn tính.

Những triệu chứng trên cần được đánh giá kỹ lưỡng để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây tràn dịch, từ đó đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối?

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối có thể đa dạng và phức tạp, dưới đây là 4 nhóm nguyên nhân:

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối do chấn thương

Chấn thương trực tiếp

Đây là dạng tổn thương phổ biến nhất, xảy ra khi lực tác động trực tiếp vào khớp gối. Khi có va đập mạnh, các mô mềm và mạch máu trong khớp bị tổn thương, dẫn đến xuất tiết dịch và máu vào khoang khớp. Va đập có thể gây rách màng hoạt dịch, kích thích tăng tiết dịch như một phản ứng bảo vệ của cơ thể. Các tai nạn giao thông hoặc ngã từ trên cao thường gây tổn thương phức tạp hơn, có thể kèm theo gãy xương nội khớp.

Chấn thương gián tiếp

Thường gặp trong các hoạt động thể thao đòi hỏi chuyển hướng đột ngột hoặc dừng lại đột ngột. Khi xoắn khớp gối đột ngột, lực xoắn có thể gây tổn thương dây chằng, đặc biệt là dây chằng chéo trước (ACL). Vận động sai tư thế tạo áp lực không đều lên khớp, dẫn đến viêm màng hoạt dịch và tràn dịch. Quá tải khớp do vận động kéo dài cũng kích thích tăng tiết dịch khớp.

Tổn thương cấu trúc nội khớp

Rách sụn chêm là tổn thương phổ biến, xảy ra khi có lực xoay hoặc nén mạnh trên khớp gối đang gập. Sụn chêm bị rách sẽ gây kích ứng màng hoạt dịch. Đứt dây chằng thường kèm theo tình trạng chảy máu nội khớp cấp tính. Tổn thương sụn khớp làm giải phóng các chất trung gian gây viêm, kích thích tăng tiết dịch.

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối do bệnh lý

Bệnh lý viêm khớp

Viêm khớp dạng thấp: Đây là bệnh tự miễn mạn tính, trong đó hệ miễn dịch tấn công màng hoạt dịch khớp. Quá trình này gây viêm mạn tính, làm màng hoạt dịch tăng sinh và tiết nhiều dịch viêm. Dịch viêm chứa nhiều tế bào viêm và enzym phá hủy, gây tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn. Bệnh thường tiến triển từ từ và ảnh hưởng đến nhiều khớp đối xứng.
Viêm khớp do gout: Bệnh xảy ra do rối loạn chuyển hóa acid uric, dẫn đến lắng đọng tinh thể urat trong khớp. Tinh thể này kích thích phản ứng viêm cấp tính, gây tràn dịch khớp nhanh chóng. Dịch khớp trong gout thường đục, chứa nhiều tinh thể và tế bào viêm. Nồng độ acid uric máu tăng cao là yếu tố nguy cơ chính.
Viêm khớp nhiễm khuẩn: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào khớp qua đường máu hoặc do thủ thuật xâm lấn. Sự hiện diện của vi khuẩn gây phản ứng viêm dữ dội, dịch khớp có tính mủ. Đây là tình trạng cấp cứu cần điều trị kháng sinh tích cực để tránh phá hủy khớp.

Bệnh lý tự miễn

Lupus ban đỏ hệ thống: Là bệnh tự miễn phức tạp, tác động lên nhiều cơ quan trong đó có khớp gối. Tự kháng thể tấn công các thành phần của khớp, gây viêm màng hoạt dịch và tăng sinh tế bào viêm. Dịch khớp trong lupus thường có đặc điểm viêm không đặc hiệu, chứa các phức hợp miễn dịch. Bệnh thường kèm theo các biểu hiện ngoài khớp như ban đỏ da, viêm thận, rối loạn máu.
Viêm khớp vẩy nến: Bệnh thường xuất hiện ở bệnh nhân vẩy nến, có đặc điểm viêm không đối xứng. Cơ chế bệnh sinh liên quan đến rối loạn miễn dịch qua trung gian Th17 và TNF-alpha. Tràn dịch khớp trong bệnh này thường kèm theo viêm điểm bám gân và dây chằng vào xương.

Bệnh lý thoái hóa

Thoái hóa khớp nguyên phát: Quá trình lão hóa tự nhiên của sụn khớp dẫn đến suy giảm chất lượng và số lượng proteoglycan trong sụn. Sụn khớp bị bào mòn tạo ra các mảnh vụn, kích thích màng hoạt dịch tiết dịch. Yếu tố di truyền ảnh hưởng đến tốc độ thoái hóa qua các gen điều hòa chuyển hóa sụn khớp.
Thoái hóa khớp thứ phát: Thường xuất hiện sau chấn thương hoặc do béo phì. Áp lực cơ học tăng cao làm thay đổi cấu trúc và chức năng của tế bào sụn khớp. Các cytokine tiền viêm được giải phóng từ mô mỡ (ở người béo phì) góp phần thúc đẩy quá trình thoái hóa.

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối do rối loạn chuyển hóa

Rối loạn nội tiết

Suy giáp làm chậm quá trình tái tạo xương và sụn khớp, đồng thời thay đổi thành phần proteoglycan trong sụn. Đái tháo đường gây glycation các protein cấu trúc của khớp, làm sụn khớp dễ tổn thương. Rối loạn hormone tăng trưởng ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp và duy trì chất nền sụn khớp.

Rối loạn dinh dưỡng

Thiếu vitamin D làm giảm hấp thu canxi, ảnh hưởng đến chất lượng xương dưới sụn. Béo phì không chỉ tăng áp lực cơ học mà còn tạo ra tình trạng viêm mạn tính mức độ thấp thông qua các adipokine.

Nguyên nhân tràn dịch khớp gối do bất thường giải phẫu

Dị tật bẩm sinh

Biến dạng khớp và lệch trục chi tạo ra phân bố lực không đều trong khớp. Điều này dẫn đến tổn thương cục bộ của sụn khớp và kích thích tiết dịch. Bất thường xương bánh chè ảnh hưởng đến cơ chế trượt của khớp, gây kích ứng màng hoạt dịch.

U và khối tân sinh

U màng hoạt dịch có thể là u lành hoặc ác tính, gây tăng sinh màng hoạt dịch và tiết dịch. U xương nội khớp và u sụn khớp thay đổi cấu trúc khớp, tạo phản ứng viêm và tràn dịch thứ phát.

Lưu ý: Để xác định chính xác nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối và có phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh nên đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa.

Yếu tố nguy cơ và yếu tố làm nặng

Yếu tố nội tại

Tuổi cao làm giảm khả năng tái tạo và sửa chữa của mô sụn. Nữ giới có nguy cơ cao hơn do ảnh hưởng của hormone và cấu trúc giải phẫu đặc trưng. Các gen liên quan đến tổng hợp collagen và proteoglycan ảnh hưởng đến độ bền của sụn khớp.

Yếu tố ngoại cảnh

Nghề nghiệp đòi hỏi quỳ gối nhiều hoặc mang vác nặng làm tăng áp lực lên khớp. Vận động viên thường xuyên chịu microsau chấn và quá tải khớp. Thay đổi thời tiết và độ ẩm ảnh hưởng đến tính đàn hồi của mô khớp.

Yếu tố sinh hoạt

Tư thế làm việc không đúng tạo áp lực không đều lên khớp. Thiếu vận động làm giảm dinh dưỡng cho sụn khớp. Chế độ ăn giàu purin làm tăng nguy cơ bệnh gout.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tràn dịch khớp gối có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Trong giai đoạn cấp tính, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng khớp, hoại tử sụn và xương, kèm theo đau đớn dữ dội do tràn dịch gây căng khớp. Khi bệnh tiến triển mạn tính, tình trạng viêm kéo dài sẽ dẫn đến dính khớp, biến dạng khớp do sụn và xương bị phá hủy không đều, đồng thời gây teo cơ thứ phát do hạn chế vận động. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng lao động của người bệnh.

Để phòng ngừa và hỗ trợ cải thiện các triệu chứng của tràn dịch khớp gối, bạn có thể tham khảo sản phẩm TPBVSK Akeio Sụn Khớp – giải pháp từ thảo dược tự nhiên, giúp giảm viêm, giảm đau và bảo vệ sụn khớp hiệu quả.